Blend ποικιλιών αλλά και terroir αυτό το κρασί, αφού ο δροσερός, ορεινός Ροδίτης από την ορεινή Αιγιάλεια (700-900 μ.) και από την Φολόη Ηλείας (500 μ.) χαρμανιάζεται επιτυχώς με το θερμό, πληθωρικό, πεδινό και παραθαλάσσιο Viognier του Κτήματος χαρίζοντας ταυτόχρονα αρώματα άγουρων και τροπικών φρούτων. Τεχνική που θυμίζει τους Νεοζηλανδούς που τρυγούν σε διαφορετικά επίπεδα ωριμότητας για να επιτύχουν χαρμάνια με πολυπλοκότητα. Στη μύτη λεμόνι, ροδάκινο, πεπόνι και τροπικά αρώματα, με μια αίσθηση SO2 στη μύτη. Μέτρια (+) οξύτητα, μέτριο αλκοόλ 13% και σώμα, μέτρια (+) επίγευση. Ένα υπέροχο ξεκίνημα.
Θεωρώ σπάνιες τις περιπτώσεις παραγωγών κρασιού -εντός και εκτός Ελλάδας- τους οποίους θα μπορούσαμε με αυτοπεποίθηση να χαρακτηρίσουμε ως αυτόφωτους. Παραγωγούς που να μην προσδιορίζονται από την περιοχή στην οποία βρίσκονται, την ποικιλία που επικρατεί ή την εκάστοτε μόδα.
Δοκιμάζοντας κανείς τα κρασιά της οικογένειας Μερκούρη έχει την εντύπωση ότι στο Κορακοχώρι Ηλείας δεν έχει φτάσει ακόμα ούτε το internet, ούτε τηλέφωνο, ούτε καν η τηλεόραση.
Σαν να μην άκουσαν ποτέ τους για την δημοφιλία της Μαλαγουζιάς, τις ευκολίες ενός Cabernet Sauvignon, τα ανοιχτόχρωμα ροζέ, την αναγραφή της αυθόρμητης ζύμωσης στη φιάλη ή οποιοδήποτε άλλο οινικό trend. Αυτοί εκεί, το βιολί τους. Refosco Μερκουρέικο, Αυγουστιάτης, Viognier, Μαυροδάφνη και ότι άλλο τους φωτίσει η ψυχή τους.
Αποτέλεσμα αυτής της προσπάθειας και της ιδιαίτερης ιδιοσυγκρασίας είναι μια σπάνια και μοναδική συλλογή λευκών, ροζέ και ερυθρών κρασιών που δεν αντιγράφουν κανέναν και είναι επίσης αδύνατον να αντιγραφούν. Δεν ξέρω αν υπάρχει κρασί στην Ελλάδα που να μοιάζει έστω και λίγο με το γεμάτο κόκκινα φρούτα, δέρμα και μεθυστικά γήινα αρώματα Κτήμα Μερκούρη ερυθρό ή την ακόμα πιο συμπυκνωμένη, βαλσαμική, συγκλονιστική Cava. Είμαι σίγουρος ότι η αυθεντική ταυτότητα του παραγωγού σε συνδυασμό με την έλλειψη ανησυχίας για τα πεπραγμένα της οινικής κοινότητας, είναι μάλλον το μεγαλύτερο κομπλιμέντο που μπορεί να αποδοθεί σε ένα από τα κορυφαία, αλλά και ιστορικά, Κτήματα της Ελλάδας.
Περπάτησα ανάμεσα στις γραμμές των αμπελιών, απόλαυσα την ομορφιά του ελαιώνα και των πανύψηλων φοινικόδεντρων, ξεναγήθηκα στα εμβληματικά κτήρια του Κτήματος και δοκίμασα όλα τα κρασιά της οικογένειας παρέα με τον σχεδόν συνομήλικό μου Λάμπη Κανελλακόπουλο. Ο Λάμπης είναι πολιτικός μηχανικός, απόφοιτος του ΕΜΠ, και μαζί με τον δίδυμο αδελφό του Δημήτρη Κανελλακόπουλο -ο οποίος είναι οινολόγος, απόφοιτος του ΤΕΙ Οινολογίας- αποτελούν την πέμπτη γενιά του Κτήματος. Παιδιά του Βασίλη Κανελλακόπουλου που μαζί με τον αδελφό του Χρίστο Κανελλακόπουλο αποτελούν την τέταρτη γενιά.
Περπατώντας στο αγρόκτημα με τα αμπέλια και τις ελιές, τα σκυλιά και τα παγώνια και με ένα μεγάλο διάλειμμα στο μοναστηριακό τραπέζι κάτω από τις αιωνόβιες κουκουναριές, ο Λάμπης μοιράστηκε μαζί μου την μακρά ιστορία του Κτήματος.
Τα παλιά τα χρόνια, κάποιος Θεόδωρος Μερκούρης ζούσε στα ορεινά χωριά της Ηλείας. Καθώς αντιφρονούσε τον Όθωνα, αποφάσισε το 1840 να φύγει από την Ελλάδα. Η τύχη το έφερε ώστε φεύγοντας για την Ιταλία, πέρασε δίπλα από αυτό το πανέμορφο, παραθαλάσσιο κτήμα στο Κορακοχώρι. Παρότι αυτό δεν άλλαξε βέβαια τα σχέδιά του, το Κτήμα είχε καταγραφεί και καταχωρηθεί στη μνήμη του ως κάτι ξεχωριστό. Αρχικά λοιπόν έζησε και δούλεψε στο Friuli της Ιταλίας όπου γνώρισε το κρασί και την ποικιλία Refosco. Αργότερα ασχολήθηκε με την εμπορία βαμβακιού, πήγε στην Αλεξάνδρεια, μεγάλωσαν οι δουλειές, έβγαλε χρήματα. Το 1864 επένδυσε τα χρήματά του στην γη που τον γοήτευσε λίγο πριν φύγει, αγοράζοντας από το Κράτος -μέσω εκποίησης Γαιών προηγουμένως Τουρκικής κατοχής- το μετέπειτα Κτήμα Μερκούρη. Το 1870 έκανε τις πρώτες φυτεύσεις Refosco από την Ιταλία με αρχικό πλάνο την πώληση των σταφυλιών για την παραγωγή κρασιού. Αυτό βέβαια ήταν μια συμπληρωματική δραστηριότητα, δίπλα στην εξόχως πιο επικερδή παραγωγή σταφίδας. Την εξαγωγή σταφίδας αλλά και κρασιού σε βαρέλια, ευνοούσε και η άμεση πρόσβαση στο κοντινό, εμπορικό λιμάνι στο Κατάκολο. Το 1874 έχτισε ένα προσωρινό σπίτι, αυτό με τον κισσό όπου σήμερα γίνονται οι γευσιγνωσίες για όσους έχουν πάει, και ξεκίνησε την ανέγερση της έπαυλης η οποία ολοκληρώθηκε το 1880. Από τη στιγμή μάλιστα που εμφανίστηκε στην Ευρώπη η φυλλοξήρα, οι Ευρωπαϊκοί αμπελώνες ρήμαξαν και η εξαγωγή κρασιού, σταφίδας και κρασιού από σταφίδα του Κτήματος Μερκούρη εκτοξεύθηκαν.
Όταν η φυλλοξήρα αντιμετωπίστηκε με την εισαγωγή αμερικάνικων υποκειμένων, η Ευρώπη άρχισε να παράγει ξανά κρασί. Η εξαγωγή σταφίδας επίσης μειώθηκε θεαματικά και η κοινωνία που στηριζόταν στην παραγωγή της, φτωχοποιήθηκε. Ως το 1920, ο μισός ενεργός πληθυσμός της Πελοπονήσου μετανάστευσε κυρίως προς τις ΗΠΑ και τον Καναδά. Ο διορατικός Λεωνίδας Μερκούρης, διάδοχος του Θεόδωρου, ασχολήθηκε με την πρακτόρευση αυτών των υπερατλαντικών ταξιδιών με πλοία της Cunard Line. Παράλληλα δημιούργησε ένα μεγάλο νέο οινοποιείο το οποίο επικεντρώθηκε στην παραγωγή κρασιού από την ποικιλία Refosco, εξάγοντάς το σε βαρέλια στην Τεργέστη. Ο Λεωνίδας Μερκούρης πέθανε πριν τον 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο και την επιχείρηση ανέλαβαν οι κόρες του Καίτη Μερκούρη και Μαρία Μερκούρη με την σύζυγό της Λάμπη Κανελλακόπουλο. Το Κτήμα μέσα στον πόλεμο λειτουργούσε αλλά με προβλήματα, έως το 1960 που σταμάτησε τελείως την παραγωγή κρασιού και επικεντρώθηκε στην καλλιέργεια σταφυλιών για πώληση στις μεγάλες βιομηχανίες κρασιού της εποχής. Από τη δεκαετία του 1980 τα αδέλφια Βασίλης και Χρήστος Κανελλακόπουλος -γιοι του Λάμπη και της Μαρίας- αποφάσισαν να τη σύγχρονη αναβίωση της δραστηριότητας του Κτήματος, προχωρώντας σε επενδύσεις και ανασύσταση των αμπελώνων. Με πρώτο εμπορικό τρύγο το 1986, τα δύο αδέλφια δημιούργησαν τα σύγχρονα κρασιά του Κτήματος Μερκούρη που γνωρίζουμε σήμερα, ενώ η συμμετοχή των Λάμπη και του Δημήτρη Κανελλακόπουλου, παιδιών του Βασίλη, φέρνει το Κτήμα στη νέα εποχή.
Η πρώτη ύλη για τα κρασιά του Κτήματος προέρχεται σχεδόν αποκλειστικά από δύο ενιαίους αμπελώνες. Τον ιδιόκτητο παραθαλάσσιο αμπελώνα 80 στρεμμάτων του Κτήματος και έναν -σχεδόν ίδιου μεγέθους- ενιαίο αμπελώνα 70 στρεμμάτων που νοικιάζει και καλλιεργεί η οικογένεια, περίπου ένα χιλιόμετρο ανατολικά του κυρίως Κτήματος.
Δείτε στο χάρτη τον ιδιόκτητο αμπελώνα εδώ και τον ενοικιαζόμενο εδώ (Google Maps).
Μαζί με τον ελαιώνα, τις λοιπές καλλιέργειες, τα κτήρια και το δάσος, η συνολική έκταση αθροίζεται στα 300 στρέμματα. Αξίζει να αναφέρουμε ότι το δάσος μεταξύ Κτήματος και θάλασσας δεν υπήρχε, αλλά φυτεύτηκε από τις προηγούμενες γενιές για να ανακόπτει τους αρκετές φορές βίαιους αέρηδες του Ιονίου πελάγους. Φυσικά το δάσος ανακόπτει μέρος του υπερβολικού αέρα, αφήνοντας πάντα ένα θαλάσσιο αεράκι να ευεργετεί και να δροσίζει τα φυτά.
Το Κτήμα έχει δεκαπέντε άτομα μόνιμο προσωπικό. Μην ξεχνάμε ότι είναι ένα ολοκληρωμένο αγρόκτημα με ζώα, καλλιέργειες και αρκετές δουλειές καθημερινά. Καλλιεργούνται δεκατρείς διαφορετικές ποικιλίες. Οι λευκές Ασύρτικο, Ρομπόλα, Malvasia Aromatica, Albariño, Viognier και ο ορεινός Ροδίτης ο οποίος κατ’ εξαίρεση καλλιεργείται εκτός Κτήματος στην ορεινή Αιγιαλεία -ο Ροδίτης εξάλλου θέλει βουνό. Καλλιεργούνται επίσης οι ερυθρές Refosco (κλώνος Μερκούρη), Refosco dal Peduncolo Rosso, Μαυροδάφνη (Τσιγγέλω), Αυγουστιάτης, Mourverdre, Syrah και Negroamaro. Οι τελευταίες δύο χρησιμοποιούνται μόνο στην παραγωγή ροζέ. Η ετήσια παραγωγή των περίπου 140.000 φιαλών το χρόνο διοχετεύεται κατά 55% στην ελληνική αγορά με το υπόλοιπο 45% να κατευθύνεται στις ΗΠΑ, τον Καναδά και διάφορες χώρες της Ευρώπης.
Δοκίμασα δώδεκα υπέροχα κρασιά όλων των στυλ, ενώ μου προσφέρθηκε και η ευκαιρία για μια κάθετη γευστική δοκιμή του Κτήμα Μερκούρη ερυθρός, από το 2010 έως και το 2018.
Η Καλλιστώ φέρνει μαζί τις δύο κορυφαίες ποικιλίες του Αιγαίου και του Ιονίου σε ένα εξωστρεφές σύνολο. Από ένα χαρμάνι αυστηρών ποικιλιών περιμένει κανείς αυστηρότητα, αλλά παραδόξως εδώ γευόμαστε ανθικότητα, εξωστρέφεια και φρούτο με αρώματα από τριαντάφυλλο, γλυκό λεμόνι, ginger και σταφύλι. Υψηλή οξύτητα στο στόμα, μέτριο αλκοόλ 13%, μέτριο (+) σώμα και μέτρια επίγευση. Στο στόμα επανέρχεται η τάξη, με πιο αυστηρή και λεμονάτη κατεύθυνση, χωρίς τα παιχνιδίσματα της μύτης. Οινοποίηση σε ανοξείδωτες δεξαμενές με τρεις μήνες sur lie.
Η διάσημη λευκή ισπανική ποικιλία με προέλευση από τη Γαλικία καλλιεργείται στο Κτήμα Μερκούρη από το 2012 με πρώτη εμπορική κυκλοφορία το 2018. Η ποικιλία έχει προσαρμοστεί εξαιρετικά, καθώς το terroir μοιάζει σε αρκετά σημεία με της Γαλικίας (θαλάσσια εγγύτητα, υγρασία). Εξαιρετική μύτη, πολύπλοκη και πολυεπίπεδη. Ροδάκινο, γλυκό λεμόνι, τροπικά φρούτα και μια πανέμορφη λιπαρότητα (crème pâtissière). Μέτρια (+) οξύτητα, μέτριο αλκοόλ 13%, μέτριο (+) σώμα, μέτρια (+) επίγευση, με μια πιο έντονα ορυκτή έκφραση στο στόμα.
Το Coma Berenices 2019, ένα ποικιλιακό Viognier που ζυμώνει σε δεξαμενές και ωριμάζει για τέσσερις μήνες σε δρύινα βαρέλια με bâtonnage, είναι τυπικό, με νότες από νυχτολούλουδο και έναν κρεμώδη χαρακτήρα με ζύμες και μπισκότο. Αυτή η συνύπαρξη ανθέων και ζυμών του χαρίζει γοητεία και χαρακτήρα, όπως συμβαίνει και στα μοναδικά Condrieu του Βόρειου Ροδανού. Μέτρια οξύτητα, μεγαλύτερη στρογγυλάδα, μέτριο αλκοόλ 13% και σώμα, μέτρια (+) επίγευση, μεγάλος όγκος και πλούτος. Η κορυφαία λευκή ποικιλία του γαλλικού Νότου βρίσκει στην Ηλεία ένα εξαιρετικό σπίτι ώστε να εκφράσει τον πληθωρικό της χαρακτήρα.
Η Fumé έκδοση της Φολόης -εκτός της διαφορετικής οινοποίησης- είναι μονοποικιλιακή, χωρίς καθόλου Viogner. Ο ορεινός Ροδίτης -κατ’εξαίρεση- προέρχεται από ένα single-vineyard αμπελοτόπι στην Αιγιαλεία, στην περιοχή της Τράπεζας. Η ζύμωση ξεκινάει στη δεξαμενή και συνεχίζεται σε δρύινα βαρέλια, κυρίως καινούρια, δημιουργώντας ένα κρασί με πολυπλοκότητα και χαρακτήρα. Λεμόνια, τροπικά φρούτα, πεπόνι, mango, ζύμες, ζυμάρι, μαγιά στη μύτη και υψηλή οξύτητα στο στόμα, μέτριο αλκοόλ 13,5%, γεμάτο σώμα, συμπύκνωση, πλούτος και μακρά επίγευση.
Ο ροζέ Λαμπαδίας βρίσκεται χρωματικά στο μέσο της διαδρομής μεταξύ Προβηγκίας και σκουρόχρωμων ροζέ. Αποκλειστική καλλιέργεια των σταφυλιών για την παραγωγή αυτού του ροζέ. Διακριτικά, φίνα αρώματα από κεράσια, κόκκινα φρούτα, φράουλες και λίγο βιολέτα. Μέτρια (+) οξύτητα, εξαιρετική ισορροπία, μέτριο αλκοόλ 13%, μέτρια (+) επίγευση. Το Κτήμα Μερκούρη αποδυκνύει κάθε μέρα ότι στη φινέτσα και το δροσερό χαρακτήρα μπορεί κανείς να φτάσει και από άλλες οδούς, όχι μόνο από τα υψηλά υψόμετρα και τους κρύους αμπελώνες.
Το διαχρονικό σύμβολο του Κτήματος από τότε που το Κτήμα Μερκούρη ήταν γνωστό ως ένας αποκλειστικά ερυθρός οινοπαραγωγός. Ένα πρωτότυπο blend που συνδυάζει το προερχόμενο από το Friuli της Ιταλίας Refosco -κλώνος Μερκούρη όπως έχει επικρατήσει να ονομάζεται- φυτεμένο στο οικογενειακό Κτήμα από το 1870 μαζί με 15% Μαυροδάφνη. Ένα μοναδικού χαρακτήρα κρασί με αρώματα από κόκκινα φρούτα, φραγκοστάφυλο, δέρμα, μανιτάρι και μεθυστικά γήινα αρώματα. Μέτρια οξύτητα, μέτριες (+), δουλεμένες τανίνες, μέτριο αλκοόλ 13%, μέτρια (+) επίγευση. Ωρίμασε για 12-14 μήνες σε δρύινα βαρέλια δεύτερης και τρίτης χρήσης. Αυθεντικότητα, ουσία και χαρακτήρας.
Ένα πρωτότυπο blend της ποικιλίας Αυγουστιάτης, με προέλευση από τη Ζάκυνθο, και της προερχόμενης από την Ισπανία Mataro ή Monastrell, με σημαντική παρουσία εδώ και αιώνες στη Νότια Γαλλία με το όνομα Mourvèdre. Οι δύο ποικιλίες καλλιεργήθηκαν στο Κορακοχώρι Ηλείας του Κτήματος Μερκούρη και χαρίζουν ένα κρασί με αρώματα κόκκινων φρούτων, κερασιών και κόκκινων μούρων σε ένα μπαχαρένιo και ορυκτό φόντο. Στο στόμα μέτρια (+) οξύτητα, μαλακές τανίνες, μέτριο αλκοόλ 13,5%, γεμάτο σώμα, μακρά επίγευση. Ωρίμασε για 12-14 μήνες σε δρύινα βαρέλια δεύτερης και τρίτης χρήσης.
Ο Αυγουστιάτης προέρχεται από ένα επιλεμένο block εντός του Κτήματος με αρώματα κόκκινων φρούτων και νότες από γραφίτη, ορυκτότητα και φασκόμηλο. Σαρκώδες στόμα, ισορροπημένο, στρογγυλό, με μέτρια (+) οξύτητα, γλυκιές τανίνες, πιο γλυκά αρώματα στόματος όπως βύσσινο και μέτρια (+) επίγευση. Το κρασί ωρίμασε για 12 μήνες σε γαλλικά δρύινα βαρέλια. Ένα σπάνιο κρασί με χαρακτήρα.
Ένα κρασί από αυτόριζα, προφυλλοξηρικά αμπέλια Refosco κλώνος Μερκούρη, φυτεμένα το 1870, που κλέβει την παράσταση. Εξαιρετική μύτη με πολυπλοκότητα: μαύρα μούρα, μαύρο κεράσι, γραφίτης, μελάνι, μανιτάρι και γήινες νότες. Μέτρια (+) οξύτητα, βελούδινες τανίνες, μέτριο (+) αλκοόλ 14%, μέτριος όγκος και μακρά διάρκεια. Υποδειγματική συμπύκνωση και ταυτόχρονα μοναδικό drinkability, στοιχεία που κατατάσσουν το κρασί σε μια ανώτερη κατηγορία. Ένα κρασί ωδή στον λιγοστό καρπό των 150χρονων γέρικων αμπελιών, αλλά και στο πείσμα του Κτήματος Μερκούρη.
Η ποικιλιακή Μαυροδάφνη, γνωστότερη από την καλλιέργειά της σε Αχαΐα και Κεφαλλονιά, καλλιεργείται εδώ και δεκαετίες στο Κτήμα Μερκούρη με εντυπωσιακά αποτελέσατα. Η παρωχημένη απαγόρευση χρήσης του ονόματος της ποικιλίας εκτός ΠΟΠ, δίνει στο κρασί το όνομα Daphne Nera. Ένα κρασί που μας χαρίζει έναν υπέροχο βαλσαμικό χαρακτήρα αλλά και φρούτα του δάσους, δέρμα, νότες μανιταριού και τη γνωστή βοτανικότητα της ποικιλίας. Στο στόμα μέτρια (+) οξύτητα, μέτριες (+) τανίνες βελούδινης υφής, μέτριο αλκοόλ 13,5% και μακρά επίγευση. Όλα τα στοιχεία του κρασιού είναι πολύ όμορφα ενταγμένα, δημιουργώντας ένα ιδανικά ισορροπημένο σύνολο.
Η ιδανική εκδοχή του ήδη κορυφαίου Κτήμα Μερκούρη ερυθρός. Διαφορετικός κλώνος Refosco, παλαιότερος τρύγος και μακρύτερη παλαίωση σε βαρέλια και φιάλες δημιουργούν ένα ακόμα πιο συμπυκνωμένο, βαλσαμικό, συγκλονιστικό κρασί. Ο κλώνος Refosco dal Peduncolo Rosso δίνει πιο μικρά τσαμπιά και καλύτερο, πυκνότερο χρώμα από τον παραδοσιακό κλώνο Μερκούρη και χρησιμοποιείται αποκλειστικά στην παραγωγή του Κτήμα Μερκούρη Cava. Μαύρο κεράσι, φραγκοστάφυλο, βαλσαμικές νότες, μανιτάρι και δέρμα σε ένα κρασί μεγαλύτερη εκχύλισης και συμπύκνωσης, αλλά παρόμοιας αρωματικής κατεύθυνσης. Υψηλή οξύτητα, μέτριες (+) τανίνες, γλυκές και φινετσάτες, μέτριο αλκοόλ 13,5%, γεμάτο σώμα, μακρά επίγευση. Τρία χρόνια παλαίωση, με τους 18 μήνες σε βαρέλι νέο και δεύτερης χρήσης και 18 μήνες στη φιάλη πριν την κυκλοφορία του κρασιού στην αγορά.
Το Κτήμα Μερκούρη είναι ένα πραγματικό κόσμημα του Πελοποννησιακού και κατ’ επέκταση του ελληνικού κρασιού, παράγοντας κρασιά με άποψη και αυθεντικότητα. Η μακρά του ιστορία λειτουργεί ως φάρος έμπνευσης για το μέλλον, ενώ η ενέργεια, η κουλτούρα αλλά και το ταλέντο της νέας γενιάς διασφαλίζει την επιτυχία και την περαιτέρω αναγνώριση.
* Update άρθρου που αρχικά δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Grape (τεύχος #19, σελίδες 26-28)
Κτήμα Μερκούρη
Κορακοχώρι, 27100 Πύργος Ηλείας
Τ: +30 26210 41601