Πριν αρκετές δεκαετίες οι εκτός Ευρώπης χώρες του Νέου Κόσμου φύτεψαν ευρωπαϊκές ποικιλίες στα εδάφη τους και ονόμασαν τα κρασιά τους με το πιο αναγνωρίσιμο όνομα που επικρατούσε εκείνα τα χρόνια: Chablis, Hermitage, Champagne, Port κλπ. Βλέπετε τα ιστορικά τοπωνύμια διατηρούσαν αίγλη και δυναμική, τα οποία προσπάθησαν να κεφαλαιοποιήσουν οι νεοεισερχόμενες χώρες. Αυτή η πρακτική κατέστη σταδιακά παράτυπη και οι ευρωπαϊκές ονομασίες προέλευσης προστατεύθηκαν. Η νομοθεσία πλέον όριζε με σαφήνεια ποια είναι τα όρια της περιοχής ονομασίας προέλευσης, ποιο είναι το οινοποιητικό πρωτόκολλο, ποιες ποικιλίες προβλέπονται και σε τι αναλογία. Τα παραδοσιακά κρασιά θωρακίστηκαν και η παράδοση προστατεύθηκε.
Σε αυτό το αυστηρό πλαίσιο προστέθηκε και η πρακτική των ποιοτικών ταξινομήσεων παραγωγών και αμπελώνων δημιουργώντας Grand Cru κατατάξεις, διαφορετικά Growths κλπ. Σφραγίδα αυθεντικότητας από τη μια, στενός κορσές από την άλλη.
Το μακρινό πλέον 1973, μετά από πέντε δεκαετίες εκστρατείας και επίμονου διπλωματικού αγώνα και χρησιμοποιώντας την επιρροή των Rothschild, το Château Mouton Rothschild κατάφερε να αναβαθμιστεί και να αποκτήσει First Growth status. Το όλο θέμα αποτελούσε ζήτημα ύψιστης τιμής και υπερηφάνειας για τους ιδιοκτήτες του καθώς η Κατάταξη του 1855 του Bordeaux τοποθετούσε και καθόριζε την αξία του κάθε παραγωγού.
Την ίδια περίπου περίοδο, θεσπίζονται οι πρώτες ΠΟΠ στην Ελλάδα: Σάμος, Νεμέα, Νάουσα, Μαντίνεια, Ραψάνη κατά τα γαλλικά πρότυπα. Ο Γιάννης Καρράς, ο άνθρωπος που έγραψε με το μύθο του χρυσές σελίδες στην ιστορία του ελληνικού κρασιού, έδωσε το δικό του διπλωματικό αγώνα για να δημιουργηθεί μια ΠΟΠ από το μηδέν για να διασφαλίσει στο μυθικό τότε Κτήμα Πόρτο Καρράς το θεσμικό του κύρος, γεγονός που πέτυχε το 1982 με τη δημιουργία του ΠΟΠ Πλαγιές Μελίτωνα.
Ήταν μια εποχή που οι ταξινομήσεις και οι ονομασίες προέλευσης έπαιζαν ένα ουσιαστικό ρόλο στην παγκόσμια αγορά κρασιού. Δεν άργησε όμως ο καιρός που μια διαφορετική φιλοσοφία πέραν των ΠΟΠ ξεκίνησε να αναπτύσσεται.
Σε ένα παράλληλο σύμπαν, ο Max Schubert επινόησε τη δεκαετία του 1950 το Penfolds Grange, χωρίς να τον ενδιαφέρει να μείνει πιστός στην κοινότητα, το αμπελοτεμάχιο ή το single block. Έψαξε σε διάφορες περιοχές της Αυστραλίας για παλιά αμπέλια και δημιούργησε ένα χαρμάνι από αμπελοτεμάχια διάσπαρτα στη Barossa, τη McLaren Vale, το Adelaide Hills και περιστασιακά την Coonawarra. Αντισυμβατικό τότε, σύμβολο της παγκόσμιας οινοποιΐας σήμερα. Ένα κρασί που πωλείται σε τιμή αντίστοιχη των 1er Grand Cru Classé του Bordeaux. Σας πειράζει που δεν είναι ΠΟΠ; Εμένα όχι.
Τα μυθικά κρασιά του Bolgheri ήταν από τα πρώτα που έβγαλαν τη γλώσσα στις κλασικές ΠΟΠ της Ιταλίας, χωρίς να νοιάζει κανέναν αν το μπουκάλι έγραφε Vino da Tavola ή Toscana IGT. Τα χαλικώδη εδάφη της γέννησαν τα Sassicaia και Ornellaia από γαλλικές ποικιλίες και συγκρίνονται πάντα με τα ακριβότερα κρασιά του Bordeaux, ενώ το Masseto γεννήθηκε στα αργιλώδη εδάφη της ίδιας περιοχής, προσφέροντας το ιταλικό alter ego του Petrus από Merlot.
Μέχρι που αυτό το κύμα αμφισβήτησης των ΠΟΠ και των ταξινομήσεων έφτασε και στη Γαλλία, τη ‘μαμά’ της λογικής των ΠΟΠ. Για τα κρασιά του Pomerol δεν υπάρχει classification και παρόλα αυτά είναι συνήθως πιο ακριβά από τα αντίστοιχα First Growth του Medoc. Επίσης η αγορά έχει ξεπεράσει από μόνη της η λίστα του Ναπολέοντα: και τι λοιπόν που το Chateau Rauzan-Gassies είναι Second Growth ενώ το Château Lynch-Bages ή το Château Pontet-Canet είναι Fifth Growth; Τα τελευταία πωλούνται σε τριπλάσια τιμή από το πρώτο, λόγω της αξίας που η παγκόσμια αγορά τους έχει δώσει.
Εξάλλου ο συλλεκτικός –και ανεπίσημος- όρος ‘Super Seconds’ μαζεύει σε μια ομάδα όλα τα κρασιά του Bordeaux που φτάνουν ποιοτικά κοντά στα First Growths, ανεξαρτήτως κατατάξεων.
Πριν λίγα χρόνια, δοκιμάζοντας κρασιά στο Sampler του Λονδίνου, έπεσα πάνω σε ένα φανταστικό ισπανικό κρασί από παλιά αμπέλια Garnacha. Το υπέγραφαν τέσσερις νεαροί Ισπανοί που ίδρυσαν την Proyecto Garnachas οινοποιώντας και κυκλοφορώντας ξεχωριστά κρασιά από διάφορους παλιούς αμπελώνες Grenache σε διάφορα μέρη της Ισπανίας. Ένα φαινόμενο που συναντάται όλο και συχνότερα παγκοσμίως, φτάνει σταδιακά και στη χώρα μας. Ο Νίκος Καρατζάς της Oenops μας προσέφερε ποικιλιακά κρασιά οινοποιημένα στη Δράμα από επιλεγμένα αμπελοτεμάχια από την Καρδίτσα, την Κρήτη, τη Ραψάνη, τη Νάουσα και άλλες περιοχές. Το project Rizes2 των Σπύρου Χρυσού και Ηλιάνα Μαλίχιν έφερε Σαντορίνη και Κρήτη σε ένα μπουκάλι, ενώ το φαινόμενο δείχνει να διαδίδεται περαιτέρω, ιντριγκάροντας και ελκύοντας τον σύγχρονο Έλληνα οινόφιλο.
* Το παρόν άρθρο δημοσιεύτηκε αρχικά στο περιοδικό Grape (τεύχος #21, σελίδες 14-15) και παρουσιάζεται εδώ με την άδεια του εντύπου.
